Dobczyce. Zwiedzanie.

Spacer po Dobczycach
Dobczyce : Turystyka : Trasa zwiedzania

1. Most na Rabie.
2. Stary młyn
3. Figura św. Jana Nepomucena.
4. Rynek.
5. Kościół parafialny.
6. Domy z XIX wieku.
7. Figura św. Floriana.
8. Ulica Kazimierza Wielkiego.
9. Widok na zaporę.
10. Góra Zamkowa - Stare Miasto. 11. Zamek.
12. Skansen.
13. Mury miejskie.
14. Kościół pw. św. Jana Chrzciciela.
15. Dzwonnica.
16. Kamienne schody.
17. Cmentarze "Jeleniec" i "Stróżnica".
18. Zejście ulicą Kazimierza Wielkiego.
19. Zapora dobczycka.

1.Most na Rabie.

Do 1896 r. Raba w okolicy obecnego mostu rozlewała się bardzo szeroko, a jej bagniste koryto sięgało w pobliże dzisiejszego rynku. Dopiero w owym roku dokonano regulacji rzeki pod miastem, koryto przesunięto na północ, a brzegi połączono pierwszym drewnianym mostem (wcześniej przejeżdżało się brodem). Obecny most zbudowano w latach 70-tych.

2. Stary młyn.
Idąc w kierunku miasta, po prawej stronie mijamy plac Zgody. Do 1845 r. na jego miejscu rozlewał się staw "Grojce", który zasypano w związku z przedłużeniem młynówki górnej. Nieco dalej, po lewej stronie znajduje się budynek (obecnie sklep AGD) niegdysiejszego młyna Janiczka. Czynny był do roku 1961. Obecny kształt jest wynikiem częstego przebudowywania.

3. Figura św. Jana Nepomucena.
Obok "starego młyna", pod ścianą jednego z domów, widzimy figurę św. Jana Nepomucena. Rzeźba ta utrzymana w stylu barokowym, wykonana została z piaskowca w 1782 roku; odnawiona w 1993 roku. Św. Jan Nepomucen był wikariuszem generalnym arcybiskupa Jana z Jenstejn, a wciągnięty w spory toczące się między tym prałatem a królem czeskim Wacławem - zginął utopiony w rzece Wełtawie, w 1393 roku. Święty ten czczony jest jako opiekun mostów i orędownik w czasie powodzi.
Figura ta stała niegdyś nad Rabą, przy młynie. Dziś Raba płynie nowym korytem, młyn jako taki nie istnieje, ale święty nadal "czuwa" w pobliżu tego miejsca.

4. Rynek.
Wchodzimy na teren rynku dobczyckiego. Ma on kształt ulicówki rozszerzającej się ku południowi. Powstał po przeniesieniu miasta (w 1768 r.) ze wzgórza zamkowego w dolinę rzeki Raby.

5. Kościół parafialny p.w. M.B. Wspomożenia Wiernych.
Idąc dalej mijamy usytuowany po stronie prawej kościół parafialny p.w.Matki Bożej Wspomożenia Wiernych. Budowla ta wzniesiona została w centrum miasta, na miejscu istniejącej tam od 1816 roku kaplicy. Przed kaplicą postawiono w 1904 roku (na pamiątkę 50-lecia ogłoszenia dogmatu o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Panny Marii) figurę N.P.M. Niepokalanie Poczętej. Wykonał ją Kazimierz Grochal z Krakowa. Rzeźba ta stoi obecnie przed wejściem do świątyni.

Architektura i zabytki.
Kościół parafialny p.w. M.B. Wspomożenia Wiernych wzniesiono w latach 1947-1949. Dokonano tego dzięki staraniom ówczesnego księdza proboszcza - Franciszka Kwietnia. Świątynia wybudowana została bez sporządzenia wcześniejszych planów. Wymurowana z ciosanego kamienia wykazuje cechy stylu eklektycznego. Stanowi przykład kościoła trójnawowego, bazylikowego, z wieżą umieszczoną na osi nawy głównej. Do ścian bocznych prezbiterium przylegają: od strony północnej - czworoboczna zakrystia, a od strony południowej - również czworoboczna kaplica (poświęcona M.B.Fatimskiej). Ściany świątyni ozdobione zostały, wykonaną w latach 1985-88 przez Jerzego Witkowskiego, polichromią przedstawiającą życie, nauczanie i cuda Pana Jezusa. Krakowskiemu artyście towarzyszył zespół: Wiesław Żubrowski, Jacek Żubrowski, Antoni Kot, Tadeusz Borkowski i inni, który wykonał pozostałą polichromię ścian oraz sklepienia - złożoną z elementów architektonicznych. Okna świątyni, zarówno w nawie głównej jak i w prezbiterium oraz kaplicy, wypełnione zostały wielobarwnymi witrażami, które tworzą dwa zespoły. W prezbiterium i kaplicy bocznej znajdują się witraże projektowane przez artystę krakowskiego Jana Rudolfa. Witraże w nawach bocznych projektowało co najmniej dwóch artystów. Pochodzą one z 60 i 70 lat, przy czym te z lat 70-tych projektował Władysław Jastrzębski, a wykonano je w Zakładzie Witrażowym w Krakowie (dawna firma S.G.Żeleńskiego). Fundatorami witraży byli prywatni obywatele Dobczyc oraz cechy rzemiosł.
Wchodząc do kościoła przechodzimy przez przedsionek. Na bocznej prawej ścianie został zawieszony drewniany, gotycki Krucyfiks datowany na 2 poł.XV wieku.
Po tej samej stronie, przy drzwiach kościoła ustawiono najstarszy zabytek sztuki sakralnej - pochodzącą prawdopodobnie z XIII wieku (być może, że z początków) chrzcielnicę - pełniącą obecnie funkcję kropielnicy. Wykonana z jednego bloku piaskowca wykazuje cechy stylu romańskiego.
Mijamy whadłowe drzwi i znajdujemy się w nawie głównej. Zwraca uwagę znajdujący się w prezbiterium kościoła współczesny ołtarz w formie tryptyku. W części środkowej ołtarza ustawiono pochodzącą jeszcze z pocz.XVI wieku rzeźbę. Drewniana, polichromowana Pieta wykazuje cechy stylu gotyckiego oraz wyraźne połączenia z warsztatem Wita Stwosza (a to daje możliwość przesunięcia jej datowania nawet na koniec XV wieku). Figura była odnawiana w 1960 roku, a gruntowną restaurację przeprowadziła krakowska konserwatorka - Krystyna Witkowska w 1986 roku.
Na przyściennym postumencie przy jednym z filarów (po stronie prawej) oddzielających nawą główną od bocznej znajduje się druga z cenniejszych rzeźb - Chrystus Frasobliwy. Wykazuje ona cechy stylu ludowego o pogłosach gotyckich z XVII wieku. Figura ta należała kiedyś do istniejącej przy ulicy Górskie, kaplicy p.w. Św. Krzyża.
W prawej bocznej nawie kościoła, znajduje się późnorenesansowa chrzcielnica z czerwonego, węgierskiego marmuru, wykonana w pocz.XVII wieku. Ufundowana została przez Sebastiana Lubomirskiego - starostę dobczyckiego. Pierwotnie stała w XVI-wiecznej świątyni p.w. św. Jana Chrzciciela.
W nawie głównej, na ścianach otwierających prezbiterium, znajdują się dwa obrazy. Przedstawiają one: po stronie prawej - św. Józefa z Dzieciątkiem oraz - po stronie lewej - M.B. Nieustającej Pomocy. W lewej bocznej nawie, na ścianie przylegającej do zakrystii, umieszczony został współczesny obraz "Jezu Ufam Tobie" namalowany przez Tadeusza Borkowskiego z Krakowa. Ściany prezbiterium i naw bocznych zdobią stacje Drogi Krzyżowej - odnowione i na nowo oprawione.
Współczesny wystrój wnętrza otrzymała świątynia w latach 1985-1988 staraniem aktualnego proboszcza parafii Dobczyce.

6. Domy z XIX wieku.
W rynku zachowało się kilka drewnianych domów z XIXw., z charakterystycznymi szczytami zwróconymi do ulicy (nr 12 - z ozdobnym szczytem, 23 - z murowanym parterem, 25 i 36 - klasycystyczny).

7. Figura św. Floriana.
Dochodzimy do końca rynku, gdzie na jego rozszerzonym, południowym krańcu ustawiono figurę przedstawiającą św. Floriana, pochodzącą z 1768 roku. Wykazuje cechy stylu ludowo-barokowego i wykonana została z piaskowca; odnawiona w 1854 i 1969 roku. Święty Florian czczony jest w Polsce głównie jako patron strażaków i hutników. Jego figurę umieszczano bardzo często w miastach, by chronił je od pożaru.

8. Ulica Kazimierza Wielkiego.
Z rynku wychodzimy w górę, ku południowemu zachodowi, ulicą Kazimierza Wielkiego - w kierunku Starego Miasta. Po prawej stronie mijamy schody prowadzące do kościoła p.w. św. Jana Chrzciciela i dalej pozostałości murów obronnych z XIV w. Skręcamy w prawo wciąż wspinając się ku górze i przechodzimy dawną bramą wjazdową, nad którą górują ruiny baszty. Wchodzimy na teren Starego Miasta. Idąc dalej ku szczytowi mijamy po prawej stronie najstarszy dom w mieście, pamiętający czasy średniowiecza. Dochodzimy na szczyt wzgórza zamkowego skąd roztacza się widok na Jezioro Dobczyckie.

9. Widok na zaporę.
Zaporę wybudowano w latach 1972-87. Połączyła ona Górę Zamkową (od wschodu) z Górą Jałowcową (od zachodu). Jest to zapora ziemna, umocniona asfaltem i betonem, o długości 617 m, wysokości 31 m, szerokości w koronie 8,5 m. Powierzchnia lustra wody wynosi średnio 10,5 km2, głębokość do 29 m. Zbiornik ten stanowi źródło wody pitnej dla Krakowa i okolicznych miejscowości. Zakład Uzdatniania Wody znajduje się po przeciwnej stronie doliny Raby, na wzgórzu Węgielnica.
Więcej informacji o zaporze znajdziesz na stronie OTKZ - Zapora Dobczyce.

10. Góra Zamkowa - Stare Miasto.
Miejsce to było zasiedlone już w epoce brązu (ok.800-850 p.n.e) oraz w okresie halsztackim epoki żelaza (ok.650-400 p.n.e.). Była to wyżynna osada kultury łużyckiej grupy górnośląsko-małopolskiej, zapewne o charakterze obronnym (ślady wałów, paleniska, budowle naziemne, ceramika). Wzgórze było zamieszkałe również w następnych wiekach. Jak wykazały badania archeologiczne, miasto pierwotnie otoczone było drewnianą palisadą. Istniał tutaj gród, a potem zamek obronny. Pierwsze fortyfikacje kamienne powstały na początku XIV w. (być może, że nawet w XIII w.). Za panowania Kazimierza Wielkiego otoczono miasto murami (podobno w dowód wdzięczności za pomoc okazaną przy obaleniu wójta Alberta w Krakowie i zdobyciu tronu przez Władysława Łokietka) i rozbudowano zamek. Mury miały kształt nieregularnego pięciokąta, długość ok 700 m i grubość 1,5 m. Ok.1570 r. starostowie dobczyccy Bużeńscy otoczyli miasto i zamek wałami oraz przeprowadzili konserwację murów miejskich. Akt lustracyjny z 1660 r. podaje, iż miasto rozciągało się na obszarze 15 łanów i obejmowało 128 domów (w tym 32 szynkarskie wiechy). Miało w zasadzie układ szachownicy. W środku znajdował się plac - rynek. Podczas potopu szwedzkiego miasto i zamek zostały znacznie zniszczone. Odbudowywane w późniejszych latach, Stare Miasto straciło na ważności, ponieważ mieszkańcy przenieśli się gromadnie w poł. XVIII w. w dolinę rzeki Raby.
Obecnie zachowały się tylko szczątki murów miejskich w części północnej wzgórza (koło kościoła) i południowej (na stoku opadającym ku tafli wody) oraz 60-cio metrowy fragment murów widoczny od ulicy Kazimierza Wielkiego.

11. Zamek.
Trudno określić datę powstania zamku. Być może istniał on już w końcu XIII w., jako iż w roku 1311 podczas buntu wójta Alberta w Krakowie, książę krakowski Władysław Łokietek schronił się wraz z całym dworem w Dobczycach. Właśnie "przy Dobczycach w obozie" wydał dyplom konfiskujący buntownikom dobra. Czy tym obozem mógł być zamek?, drewniany, drewniano-ziemny?, otoczony palisadą? - tego nie można potwierdzić. Pierwsza pewna wzmianka o zamku dobczyckim pochodzi dopiero z 1362 r., a zawarta jest w dokumencie wydanym "w zamku" Kazimierza Wielkiego.
Przez kolejne wieki w zamku dobczyckim gościli królowie (Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło i Jadwiga i Kazimierz Jagiellończyk). Był on siedzibą starostów dobczyckich (Wierzynka, Moskorzowskich, Lanckorońskich, Lubomirskich i Jordanów).
Ruiny zamku oddzielone są od wzgórza staromiejskiego pozostałościami dawnej fosy, nad którą przerzucony jest most. (dawniej wznosiła się tutaj baszta obronna). Zamek posiada dwie płaszczyzny: górną i dolną. Przebudowany został w latach 1590-94 i później (do 1620 r.) w stylu renesansowym przez Lubomirskich. W zamku znajdowało się wówczas ok. 70 pomieszczeń. Była to warownia typu górskiego.
Zamek dobczycki uległ zniszczeniu podczas potopu szwedzkiego i po najeździe Rakoczego. Został jednak odbudowany przez starostę Michała Jordana. W dużej części natomiast zniszczył go najazd szwedzki w 1702 r., a dzieła zniszczenia dopełnił dzierżawca Dobrzyński (2 poł. XVIII w.): kiedy odkryto w jednej ze sal zamurowany skarb, rozebrano mury zamkowe. Jako ruina zamek przetrwał do roku 1960, kiedy to zaczęto go odgruzowywać. Od tamtego czasu wciąż trwają prace remontowe i wykopaliskowe.
Dla zwiedzających zostało udostępniono kilka sal ze zgromadzonymi przedmiotami z terenu miasta Dobczyce.
Wchodząc prez zamkową bramę wchodzimy jednocześnie na teren tzw. dolnego zamku, skąd (z tarasu widokowego ) rozpościera się widok na zaporę i Jezioro Dobczyckie. Następnie udajemy się schodami na tzw. górny zamek (najstarsza część), mijając po lewej stronie znalezione w czasie prac wykopaliskowych fragmenty elementów architektonicznych (z XIII-XVIII w.)
Na środku górnego dziedzińca znajduje się otwór studzienny wykuty w skale , głęboki na 8 m - używany niegdyś jako chłodnia.
Skręcamy w prawo w kierunku sali hutniczej i płatnerskiej z piecem dymarkowym do wytopu żelaza z XIII w., odlewniczym, hartowniczym, a także piekarskim, garncarskim, do ogrzewania łazienki zamkowej oraz kaflowym do ogrzewania pomieszczeń. Tu znajduje się również broń z XII-XIX w.
Obok znajduje się sala została nazwana salą historyczną lub salą z kominkiem - przechowywane są w niej fotokopie przywilejów dla Dobczyc, wykopaliska archeologiczne z terenu zamku, fragmenty nakryć stołowych ze szkła i porcelany, armata z XIV-XV w., fragmenty kafli piecowych z XIV-XVII w., a w narożniku izby - renesansowy kominek z przełomu XVI i XVII w.
Następna sala to kaplica zamkowa. Aby do niej wejść przechodzimy przez przedsionek z zawieszonym nad wejściem herbem kamiennym Sebastiana Lubomirskiego "Szreniawa" i kamiennym herbem Jagiellonów. Przez nadproża gotyckich drzwi wchodzimy do XVI-wiecznej kaplicy zamkowej. Obecnie jest to kwadratowe pomieszczenie z dużym, okratowanym oknem częściowo zaszklonym szkłem witrażowym; przedzielone pośrodku kamiennymi balustradami. W tej części sali, która znajduje się bliżej okna, ustawiony została stół ołtarzowy, wykonana z kamienia w kształcie elipsy, wsparty na podporze w formie Drzewa Życia z oplecionym wokół wężem, trzymającym w pysku jabłko. Po prawej stronie kaplicy, na kamiennej półce, znajduje się rzeźba Chrystusa Frasobliwego z XVII w. (prawdopodobnie pochodząca z przydrożnej kapliczki; później przeniesiono ją do kościoła parafialnego, by następnie ulokować w zamkowej kaplicy) i figura Matki Bożej. Warto zwrócić uwagę na zawieszony po lewej stronie kamienny Krucyfiks (zwany "uśmiechniętym" z racji mimiki twarzy) - pochodzący prawdopodobnie z XVII wieku.
Na poziomie zamku górnego pozostały nam jeszcze do obejrzenia taras widokowy i trzy sale: przedsionek z odlewami krakowskich maszkaronów z Sukiennic, po stronie lewej - sala w dawnym lochu (z XIII w.) - ze skamielinami zwierząt prehistorycznych, po prawej - piwnica, w której urządzono ekspozycję Izby Pamięci Narodowej.
Schodzimy teraz na teren zamu dolnego by udać się do izby tortur - katowni (używanej od XIII do XVIII w.) ze świetnie zachowanymi narzędziami tortur.
Ostatnie spojrzenie na Jezioro Dobczyckie i udajemy się na dalszą wyprawę po Starym Mieście.

12. Skansen.
Na trasie wiodącej od zamku w kierunku kościoła, po lewej stronie, stworzono w latach 1968-72 skansen ludowego budownictwa z okolic Dobczyc i Myślenic. Zostały tutaj przeniesione następujące budynki: spichlerz zbożowy z 1863 r. (z Zagórzan), karczma "Na Zbóju" z 1830 r. (z Krzyszkowic) - postawiona na miejscu dawnej karczmy, czynnej od XVIII w. do 1900 r., a rozebranej w roku 1921, piętrowy kurnik z 1890 r. (z Brzezowej-Gaiku), wozownia z 1868 r. (rekonstrukcja). W tych budynkach znajdują się sale wystawowe z eksponatami muzealnymi: w spichlerzu - odtworzono dawną kuźnię, karczma - w dawnej sieni: eksponaty o charakterze etnograficznym ilustrujące regionalne obrzędy, stroje ludowe, sprzęty domowe, w pomieszczeniach: izbę "białą" - mieszkalno-sypialna i "czarną" - kuchnię, izbę cechów dobczyckich rzemieślników.
Za karczmą znajduje się studnia z żurawiem. Przy budynku kuźni, po prawej stronie bramy skansenu znajduje się kamienna figura, która stała niegdyś na rozstaju dróg, obok dworu w Gaiku (obecnie teren ten znajduje się pod wodą). Rzeźba ta zasługuje na uwagę, jako iż wykonana została z bloku piaskowca, zwieńczonego krzyżem i nosi datę 1604.
Władysław Kowalski w swojej pracy o Dobczycach sugeruje, iż pierwotnie figura ta stanowiła posąg Światowida - co nie wydaje się zbyt prawdopodobne z racji chociażby zwieńczenia w formie krzyża.
Obok figury stoi drewniany ul z. połowy XIX w. oraz okrągła barć z XIX w. (z lasów porastających górę Kamiennik)

13. Mury miejskie wokół kościoła św.Jana Chrzciciela.
Kontynuując naszą wycieczkę udajemy się w kierunku kościoła. Po lewej stronie budowli widoczne są pozostałości murów miejskich.

14. Kościół pw. św. Jana Chrzciciela.
Kościół, który widzimy, jest trzecią z kolei budowlą sakralną (a być może, że nawet i czwartą) stojącą na tym miejscu. Pierwszy kościół parafialny wystawiono prawdopodobnie już w początkach XIII wieku. W 2 poł. XV wieku Długosz zapisał istnienie kościoła parafialnego w Dobczycach, noszącego wezwanie św. Jana Chrzciciela. Przez kolejne wieki patronat nad świątynią sprawował król Polski. Około 1590 roku, na miejscu dawnego kościoła, wystawiono nowy - pw. śś. Jana Chrzciciela i Ewangelisty. Fundatorem owej kamiennej świątyni mieszczącej pięć ołtarzy, był starosta dobczycki Sebastian Lubomirski. Przetrwała ona do około 1790 roku, kiedy to kościół zamknięto z powodu złego stanu budowli. Nabożeństwa przeniesiono wówczas do ratusza miejskiego (pod koniec XVIII stulecia miasto przeniosło się w dolinę rzeki Raby), skąd następnie do wystawionej w centrum miasta, w 1816 roku - kaplicy. Zezwolenie na budowę nowego kościoła parafialnego otrzymano w 1820 roku. Upłynęło jednakże jeszcze osiem lat zanim się ona zaczęła. W 1828 roku obwieścił budowę nowego kościoła administrator parafii ks. Jan Kundt. Przedsiębiorcą budowy został ówczesny starosta Dobczyc Jan Turnau, a po jego śmierci dzieło kontynuował jego syn - Henryk (od 1830 roku). Starą świątynię rozebrano, a na jej miejscu postawiono nową wykorzystując do budowy kamienie uzyskane z rozbiórki pobliskich murów zamkowych. W 1834 roku, 21 grudnia, w IV niedzielę Adwentu, dziekan kapituły tarnowskiej ks.Jan Nepomucen Janikowski poświęcił kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela. Dwadzieścia lat później, t.j. 23 lipca 1854 roku, w VII niedzielę po Pięćdziesiątnicy, biskup tarnowski Alojzy Pukalski dokonał konsekracji.
Świątynię parafialną odnowiono w 1885 roku. Kolejną dużą renowację przeprowadzono w latach 1906-1907. W latach 1992-1996 odnowiono mury i wnętrze świątyni. Od 1996 roku trwają prace remontowo konserwatorskie wystroju świątyni.

Architektura i zabytki.
Kościół p.w.św.Jana Chrzciciela w Dobczycach jest przykładem budowli klasycystycznej o cechach stylu józefińskiego z 2 ćwierci XIX wieku (1828-1834), zwartej konstrukcji i grubych murach. Wymurowany został z kamienia łączonego z cegłą. Jest to budowla na rzucie krzyża łacińskiego, orientowana, jednonawowa z wbudowaną w korpus kościoła - na osi nawy głównej - wieżą. Do ściany prezbiterium przylega od północy czworoboczna kruchta, a po przeciwnej stronie - czworoboczna zakrystia. Ściany świątyni nie posiadają polichromii i utrzymane są w jednolitym, białym kolorze (efekt ostatnio prowadzonych prac remontowych). Szczyt wieży kościoła wieńczy herbowy krzyż Jagiellonów z podwójnymi ramionami.
We wnętrzu świątyni znajduje się pięć ołtarzy. Trzy z nich (główny i dwa boczne) tworzą całość stylową i kompozycyjną. Wykonane zostały w stylu klasycystycznym w 1851 roku przez Kajetana Domasiewicza z Nowego Sącza. Obrazy do tych trzech ołtarzy: św.Jana Chrzciciela na puszczy (w głównym ołtarzu), Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej i św.Józefa z Dzieciątkiem namalował nieznany z nazwiska profesor Akademii Lwowskiej.
Przy bocznej ścianie nawy głównej (po stronie południowej) znaduje się czwarty ołtarz. Drewniany ołtarz, z ustawionymi w węższych polach bocznych nastawy rzeźbami św.Wojciecha i św.Stanisława biskupa, reprezentuje styl późnego baroku i pochodzi z 2 poł.XVIII wieku. Centralne pole ołtarza zajmuje obraz przedstawiający Trójcę Świętą (na zasuwie umieszczony był obraz śś. Kryspina i Kryspiniana, obecnie zawieszony na ścianie świątyni). W zwieńczeniu ołtarza znajduje się barokowy, pochodzący z 2 poł.XVIII wieku obraz Ecce Homo.
Piąty ołtarz stoi również przy bocznej, północnej ścianie nawy i pochodzi z przełomu XVIII/XIX wieku. Wykonany z drewna stanowi przykład połączenia dwóch stylów: barokowego i klasycystycznego. Pole środkowe ołtarza zajmuje obraz Stygmatyzacji św. Franciszka wykazujący cechy stylu późnobarokowego z 2 poł.XVIII wieku (na zasuwie ołtarza umieszczony był obraz przedstawiający Chrystusa Zmartwychwstałego - obecnie na bocznej ścianie prezbiterium). W zwieńczeniu ołtarza umieszczony jest owalny obraz św. Kazimierza.
Na bocznej ścianie nawy głównej znajduje się jeszcze jeden (trzeci - osobny) obraz przedstawiający siedzącą na tronie Matkę Bożą z Dzieciątkiem przekazującą św.Dominikowi i św.Katarzynie różaniec.
Boczne ściany świątyni zdobią stacje Drogi Krzyżowej namalowane na blasze przez Aleksandra Stochowicza w 1849 roku. Ufundował je Wincenty Kański wraz z żoną Beatą.
We wnętrzu świątyni znajdują się również zasługujące na uwagę, klasycystyczna ambona i prospekt organowy (na chórze muzycznym). Drewniana ambona wykonana została przez tego samego artystę, którego dziełem jest zespół trzech ołtarzy - Kajetana Domasiewicza z Nowego Sącza w 1851 roku i razem z nimi stanowi pewnego rodzaju całość kompozycyjną. Nieco wcześniejszy, bo pochodzący z 1848 roku, jest klasycystyczny prospekt organowy wykonany przez Duchańskiego ze Lwowa.
W części prezbiterialnej kościoła, wmurowano w ściany cztery tablice nagrobne. Po stronie prawej umieszczono trzy płyty wykonane z czarnego marmuru pochodzące z XIX wieku. Poświęcone zostały rodzinie Turnau - właścicielom Dobczyc. Po lewej stronie prezbiterium znajduje się, zasługujące na uwagę, epitafium Sebastiana Lubomirskiego. Nagrobek pochodzi jeszcze z 1594 roku. Wykonany z białego marmuru, wykazuje cechy stylu renesansowego.
Przy głównych drzwiach wejściowych, pod chórem stoi kamienna chrzcielnica (obecnie kropielnica) wykazująca cech stylu późnobarokowego, pochodząca z XVIII wieku. Druga chrzcielnica (obecnie również kropielnica), ustawiona na zewnątrz kościoła przy bocznym wejściu, wykazuje cechy stylu późnorenesansowego z końca XVI wieku. Obydwie chrzcielnice - podobnie jak epitafium - pochodzą ze starej, XVI-wiecznej świątyni.

Wychodząc na zewnątrz kościoła warto zwrócić uwagę na znajdującą się na zewnętrznej ścianie prezbiterium XVII-wieczną, barokową, drewnianą rzeźbę Chrystusa Ukrzyżowanego. Tło dla Krucyfiksu stanowi obraz nieznanego artysty pochodzący z 2 poł. XIX w., ukazujący postacie pod krzyżem: Matkę Bożą, św. Jana i Marię Magdalenę. Całość ujęto w formę kapliczki. Prawdopodobnie, niegdyś krzyż ten zawieszony był w absydzie świątyni, później jednakże przeniesiono go na zewnątrz budowli.
Kościół p.w.św.Jana Chrzciciela spełnia swoją sakralną funkcję jedynie w okresie letnim. Przez pozostałą część roku kościelnego wiernym służy kościół pw. M.B.Wspomożenia Wiernych znajdujący się w rynku.

15. Dzwonnica.
W pobliżu kościoła pw. św. Jana Chrzciciela znajduje się kamienna dzwonnica zbudowana w 1855 roku z kamienia ciosowego. Początkowo miała dwie arkady lecz później, w 1874 roku, przebudowano ją dodając trzecią (by możliwe było zawieszenie trzech dzwonów) i tym samym nawiązano formą do trójprzelotowego łuku triumfalnego.
Czasy II wojny światowej przetrwał tylko jeden dzwon - nie zabrany przez Niemców do przelania z racji swej starości - pochodzi on jeszcze z 1504 roku. Gotycki dzwon, odlany w czasach Kazimierza Jagiellończyka, poświęcony św. Janowi Chrzcicielowi, zawieszony został w środkowej arkadzie. W jego sąsiedztwie znajdują się dwa dzwony wykonane w zakładzie braci Felczyńskich w Przemyślu w 1975 roku - na zamówienie ks. Tadeusza Gozdawy - Giżyckiego. Dwa nowe dzwony poświęcone zostały Matce Bożej Częstochowskiej oraz św. Kazimierzowi.

16. Kamienne schody.
Schodzimy w kierunku miasta schodami widącymi do kościoła na wzgórzu zamkowym. Na szczycie schodów, znajdują się dwie kamienne rzeźby. Wyobrażają one: św. Jana Nepomucena - po prawej stronie oraz Najświętszą Pannę Marię Niepokalanie Poczętą - po stronie przeciwnej. Obie figury pochodzą z 1768 roku i niegdyś wskazywały prawą stronę rzeki Raby przy wjeździe na most. Jednakże w 1907 roku, przeniesiono je na szczyt schodów i od tamtej pory "wprowadzają" na dziedziniec kościelny.
Idziemy aleją lipową mijając po lewej stronie lipę "Marysieńkę" (z wmurowaną niszą zawierającą rzeźbę N.P.M.Niepokalanie Poczętej) - upamiętniającą zwycięstwo pod Wiedniem w 1683r.
Idąc dalej mijamy kolejną rzeźbę, a właściwie płaskorzeźbę (po prawej stronie), umieszczoną nieco powyżej wejścia na cmentarz. Wykonana została z kamienia i wmurowano ją w blok skalny. Przedstawia Chrystusa modlącego się w Ogrojcu i prawdopodobnie pochodzi z 1882 roku, stanowiąc dar miejskiej akuszerki - Julii Wiśniowskiej.

17. Cmentarze "Jeleniec" i "Stróżnica".
Schodząc do rynku schodami mijamy po lewej stronie cmentarz komunalny zwany "Jeleniec". Drugi cmentarz - parafialny znajduje się na sąsiednim wzgórzu i nosi nazwę "Stróżnica". Na cmentarzach tych chowano zmarłych od początków XIX wieku. Pierwotnie urządzono cmentarz na tzw. Stróżnicy. Gdy cmentarz ten się już zapełnił, zrobiono drugi - na wzgórzu w pobliżu świątyni - zwany Jeleniec; tam chowano zmarłych w latach 1838-76. Od 1876 roku powrócono do pochówku na Stróżnicy (powiększonej w 1881 roku). Chowano tam zmarłych do 1 czerwca 1899 roku, by znów "powrócić" na Jeleniec. Obecnie funkcjonują oba cmentarze.
Wstępując na cmentarz komunalny ("Jeleniec") warto zwrócić uwagę na przydrożny, kamienny krzyż barokowy z XVIII wieku - pomnik konfederatów barskich.
Natomiast na cmentarzu parafialnym ("Stróżnica") znajduje się wymurowana z kamienia - staraniem Andrzeja Stochowicza - w 1829 roku kaplica. Ponad wejściem do kaplicy ustawiono we wnęce kamienną rzeźbę Chrystusa Frasobliwego o cechach sztuki ludowej z 1 poł.XIX wieku. Obok kaplicy wystawiono interesujący w swej formie sarkofagowy grobowiec rodzinny właścicieli Dobczyc - Ludwiki i Jakuba Turnau, zmarłych w początkach lat sześćdziesiątych XIX stulecia. Pośród grobów dostrzec można, stojącą poniżej kaplicy, klasycystyczną kolumnę powstałą ok.1800 roku.

18. Zejście ulicą Kazimierza Wielkiego.
Przemierzamy ostatni odcinek schodów i wkraczamy znow na ulicę Kazimierza Wielkiego, która doprowadzi nas do rynku. Zakończyliśmy tym samym zwiedzanie najstarszej części miasta. Jeżeli pozostało nam jeszcze nieco sił i chęci, a pogoda dopisuje, możemy udać się na spacer na zaporę dobczycką.

19. Zapora dobczycka.

Na próg zapory najprościej udać się skręcając z rynku obok postoju taksówek w lewo, idąc prosto ulicą Wąską, przecinając plac zabaw i w cieniu drzew zdążając w stronę rzeki. Na końcu otworzy się nam pożądany widok - znajdziemy się u stóp zapory, poniżej poziomu wody.
Jeżeli kogoś kusi przyjrzenie się tafli wody jeziora z bliska, musi niestety wybrać inną drogę. Należy udać się w kierunku rzeki Raby, przejść przez most, skręcić w lewo i drogą asfaltową dojść do zapory. Teraz już tylko wystarczy wdapać się na szczyt schodów i podziwiać widoki.
Więcej informacji o zaporze znajdziesz na stronie OTKZ - Zapora Dobczyce.

Tekst: (C) Copyright 1997, 1998 Elżbieta Piwowarczyk. Zdjęcia: (C) Copyright 1997, 1998 Marcin Bajer. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie bez zezwolenia autorów zabronione.
[Miasto] [Historia] [Turystyka] [Aktualności] [Nitkoteka]

Komentarze czytelników

To jest o wiele lepsze,niż oficjalna strona Dobczyc,jestem wzruszony,widząc miejsca,tak mi bliskie z okresu mojego dzieciństwa,marzę o tym,aby tu powrócić,a te strony umacniają mnie w tym dążeniu!

-- Wojciech Sałga-Podsadecki, 1 lipca 2004

Dodaj komentarz | Dodaj nitkę